Nysa, będąca trzecim co do wielkości miastem w województwie opolskim, ma bogatą historię sięgającą 900 lat. W przeszłości pełniła rolę stolicy Biskupiego Księstwa Nyskiego. Obecnie, znana jako "Śląski Rzym", przyciąga uwagę licznych bezcennych zabytków oraz nowoczesnych atrakcji. Swój przydomek zawdzięcza obecności dwunastu kościołów, które niegdyś dominowały w krajobrazie miasta.

Historia Nysy, charakteryzująca się burzliwymi wiekami pod rządami bogatych władców, przyczyniła się do powstania wielu wspaniałych budowli. W przeszłości Nysa cieszyła się statusem jednego z największych i najbogatszych miast na Śląsku. Dziś miasto to jest świadkiem przeszłości, w której bogaci władcy kształtowali jego wyjątkową architekturę i kulturowe dziedzictwo.

SPIS TREŚCI:

Historia Nysy 

Założona w 1223 roku Nysa, z kościołem św. Jakuba konsekrowanym już w 1198 roku, stanowi miejsce o głębokich korzeniach historycznych. Od wczesnych lat XIV wieku, gdy stała się siedzibą Księstwa Nyskiego, przechodziła przez liczne zawirowania historyczne. XV wiek przyniósł miastu wyzwania w postaci ataków husyckich, lecz to XVI wiek okazał się czasem największego rozwoju pod egidą biskupów wrocławskich, którzy uczynili z Nysy stolicę swojego biskupstwa. Ten okres charakteryzował się przyznawaniem licznych przywilejów i rozpoczęciem budowy wielu cennych zabytków.

Również w XVI wieku do miasta sprowadzono jezuitów z zadaniem założenia uczelni, na co szczególnie zależało Karolowi Habsburgowi. Mimo iż plan uczelni nie doszedł do skutku, w 1624 roku powstało kolegium jezuickie Carolinum, działające nieprzerwanie do dziś. W 1741 roku, po wojnach śląskich, Nysa znalazła się pod panowaniem Prus, stając się miastem-twierdzą i musiała stawić czoła wyzwaniom epoki, w tym atakom wojsk Napoleona na początku XIX wieku. Sekularyzacja w 1810 roku pozbawiła miasto biskupiej władzy, co wpłynęło na jego rozwój.

I i II wojna światowa odcisnęły na Nysie trwałe piętno, szczególnie druga z nich, która przyniosła zniszczenia i doprowadziła do przejęcia miasta przez wojska radzieckie w 1945 roku. Decyzje powojenne dotyczące odbudowy Warszawy kosztem materiałów z Nysy wpłynęły na dzisiejszy krajobraz miasta, gdzie nowoczesne próby rekonstrukcji mieszają się z pozostałościami z czasów PRL. Dodatkowo miasto doświadczyło powodzi tysiąclecia w 1997 roku, co stanowi kolejny rozdział w jego burzliwej historii.

Rynek w Nysie 

Rynek w Nysie stanowi kluczowe miejsce dla zwiedzających miasto, z jego centrum dominuje ratusz z wieżą. Odbudowany w 2009 roku, po latach zaniedbań spowodowanych działaniami wojennymi, ratusz jest obecnie jedną z najbardziej rozpoznawalnych atrakcji. Na szczycie wieży znajduje się taras widokowy, dostępny dla odwiedzających, oferujący panoramiczne widoki na starówkę, dalsze obszary miasta, nyskie jezioro oraz Sudety Wschodnie. Obok ratusza wyróżnia się renesansowy Dom Wagi Miejskiej z początku XVII wieku, obecnie pełniący funkcję biblioteki miejskiej, który pomimo historii zniszczeń, w tym podczas wojny napoleońskiej i akcji wojsk radzieckich w 1945 roku, nadal zachwyca swoją architekturą.

Rynek charakteryzuje się mieszaniną architektoniczną, gdzie obok rekonstruowanej przedwojennej zabudowy, stoją bloki z czasów PRL-u. Nowoczesna galeria na rynku ma za zadanie przywrócić dawny charakter miejsca. W centralnym punkcie rynku umieszczona została fontanna multimedialna, będąca miejscem pokazów w sezonie letnim. Dodatkowo, na rynku znajduje się pomnik Józefa Piłsudskiego, upamiętniający 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości, stanowiący hołd dla historii kraju.

Bazylika św. Jakuba i św. Agnieszki

Usytuowana w sercu miasta, na jego rynku, Bazylika św. Jakuba i św. Agnieszki z dumą wznosi się nad okolicą, będąc świadectwem dawnego dobrobytu regionu. Ten imponujący kościół, liczący sobie 700 lat, zadziwia zarówno swoją historią, jak i architekturą. Nietypową cechą bazyliki jest jej niezwykle stromy dach, uznawany za jeden z najbardziej stromych dachów kościelnych w całej Europie.

We wnętrzu świątyni odwiedzających przywita las wysokich, ceglanych filarów, wspierających majestatycznie wysoki sufit, co dodaje wnętrzu surowego, lecz równocześnie majestatycznego charakteru. Te monumentalne proporcje są dodatkowo podkreślane przez wysokie, kolorowe witraże, które wprowadzają elementy światła i koloru do inaczej skromnie urządzonego wnętrza. Ponadto, bazylika przechowuje zbiór zabytkowych nagrobków biskupów nyskich, co stanowi cenny element dziedzictwa kulturowego regionu.

Dzwonnica i Skarbiec św. Jakuba

Skarbiec Świętego Jakuba, znajdujący się w bliskim sąsiedztwie Bazyliki Świętego Jakuba i Świętej Agnieszki, datuje swoje początki na przełom XV i XVI wieku. Funkcjonujący pierwotnie jako dzwonnica, obecnie mieści galerię z bogatymi zbiorami sztuki sakralnej. Wśród eksponatów znaleźć można między innymi kielichy, świeczniki oraz inne naczynia liturgiczne, prezentowane na trzech kondygnacjach w elegancko zaaranżowanych gablotach.

Jednymi z wyjątkowych eksponatów są krzyż wykonany przez Christophera Waltenbergera w 1652 roku oraz ampułka zawierająca serce biskupa wrocławskiego Karola Habsburga. Ta różnorodna kolekcja świadczy o bogatej historii Nysy jako centrum złotnictwa na Śląsku, prezentując nie tylko religijną dewocję, ale i wyrafinowane rzemiosło artystyczne regionu. Skarbiec stanowi cenne źródło wiedzy na temat historii sztuki sakralnej, oferując zwiedzającym unikalne spojrzenie na dziedzictwo kulturowe miasta.

Fontanna Trytona

Sytuowana przy rynku w Nysie, na skrzyżowaniu ulic Brackiej i Celnej, fontanna Trytona jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych zabytków miasta. Inspiracją dla jej stworzenia była słynna rzymska Fontanna del Tritone autorstwa Berniniego, co przyczyniło się do nadania Nysie przydomku "Śląski Rzym". Fontanna, wzniesiona w 1701 roku, jest doskonałym przykładem barokowej sztuki, zachwycając turystów i mieszkańców miasta swoją architektoniczną urodą i historyczną wartością. Ta barokowa perełka architektoniczna, z postacią klęczącego Trytona, nie tylko zdobi miasto, ale również świadczy o jego dawnej świetności i bogatej historii.

Studnia z 1686 roku

Na rynku w Nysie, naprzeciw Fontanny Trytona, stoi wyjątkowy zabytek - bogato rzeźbiona studnia, datowana na rok 1686. Jest to dzieło uznawane za jeden z najwybitniejszych przykładów barokowej sztuki kowalskiej w Polsce. Jej historia jest ściśle powiązana z wydarzeniami wojny trzydziestoletniej, podczas której wojska szwedzkie najechały miasto, zatruwając przy tym ujęcia wody pitnej.

W reakcji na tamte wydarzenia i w obawie przed podobnymi zagrożeniami w przyszłości, władze miejskie podjęły decyzję o zabezpieczeniu jednej z miejskich studni. Postanowiono obudować ją szczelną kratą, aby chronić dostęp do czystej wody dla mieszkańców miasta. Ta praktyczna decyzja, podjęta przez rajców nyskich, przyczyniła się do stworzenia nie tylko niezwykle funkcjonalnego, ale i estetycznie cennego zabytku, który do dzisiaj zachwyca swoją formą i historią, będąc świadkiem dawnych wydarzeń i umiejętności rzemieślniczych tamtych czasów.

Wieża Bramy Wrocławskiej

Wieża Bramy Wrocławskiej w Nysie, mająca 670 lat, stanowi cenne dziedzictwo historyczne miasta. Zbudowana w 1350 roku, z fascynującym zwieńczeniem ukończonym w XVII wieku, wieża jest świadectwem średniowiecznego systemu obronnego Nysy. Jako pozostałość po murach miejskich, które niegdyś odgrywały kluczową rolę w ochronie miasta, dzisiaj przypomina o bogatej przeszłości regionu. Wieża, która pierwotnie była wyższa, posiadała iglicę, jednak ta została zniszczona w pożarze w 1642 roku. Obecnie wieża mierzy 33 metry wysokości i jest jednym z nielicznych zachowanych elementów średniowiecznych fortyfikacji Nysy, przyciągając uwagę zarówno turystów, jak i mieszkańców miasta.

Wieża Bramy Ziębickiej

Wieża Bramy Ziębickiej w Nysie, wybitny przykład średniowiecznej architektury obronnej, wznosi się na czterech kondygnacjach. Konstrukcja ta, wykonana z cegły uzupełnionej o ciemniejszą zendrówkę, stanowi ważny element historycznego krajobrazu miasta. Przez lata swojego istnienia, wieża przeszła kilkukrotne przebudowy i podwyższenia, zachowując swój pierwotny charakter obronny. Początkowo służąca jako strażnica, była dostępna jedynie z poziomu murów miejskich.

Szczególnie interesującym elementem jest zamurowany otwór wejściowy na drugim piętrze oraz widoczne poniżej kroksztyny, ślady po nieistniejącym już drewnianym pomoście. Obecnie wieża osiąga wysokość 42 metrów, przy czym jej ostatnia kondygnacja jest wyraźnie węższa niż pozostałe, co nadaje jej wyjątkowy kształt. Na szczycie wieży znajduje się krenelaż, dodający jej militarnego charakteru.

Wieża Bramy Ziębickiej, dzięki swojej bogatej historii i unikalnej konstrukcji, stanowi jeden z najcenniejszych zabytków Nysy, przyciągając zarówno turystów, jak i miłośników historii.

Twierdza Nysa – forty

Twierdza Nysa, zaliczana do najbardziej imponujących systemów fortyfikacji w Polsce, stanowi świadectwo militarnej potęgi miasta w przeszłości. Jako jedna z najpotężniejszych śląskich twierdz, pełniła kluczową rolę w ochronie południowych szlaków handlowych. Dziś, dzięki zachowanym fortom i bastionom, Nysa przyciąga miłośników historii, oferując im możliwość eksploracji i podziwiania wojskowego dziedzictwa.

W skład twierdzy wchodzą liczne obiekty, takie jak Bastion św. Jadwigi, położony blisko centrum, oraz inne, znajdujące się nieco dalej, w tym Fort Wodny, Forty I, II i III, Motofort, Reduty Kapucyńska i Kardynalska, a także Fort nad Białą. Unikatową atrakcją jest Fort Prusy z Forteczną Wieżą Ciśnień, z której rozpościera się panoramiczny widok na Nysę. Twierdza ta, oprócz wartości historycznych, wyróżnia się również na tle innych fortyfikacji ze względu na obwałowania jerozolimskie, zewnętrzne i wewnętrzne, kolejowe oraz wysokie.

Fort Prusy, jako najcenniejszy wojskowy zabytek miasta, zachwyca swoją architekturą i stanowi świadectwo bogatej przeszłości Nysy. W sezonie turystycznym, kiedy większość fortów jest dostępna do zwiedzania, entuzjaści historii mogą zanurzyć się w świecie średniowiecznych strategii obronnych i poznać tajniki życia żołnierzy stacjonujących w twierdzy.

Pałac Biskupi

W sercu Nysy, w miejscu, gdzie niegdyś górował średniowieczny zamek, obecnie wznosi się Pałac Biskupów. Ten znaczący budynek, będący niegdyś rezydencją biskupów, dzisiaj przyciąga jako siedziba Muzeum Powiatowego. Muzeum to oferuje zwiedzającym możliwość zapoznania się z bogatą, wielowiekową historią miasta Nysa, prezentując ciekawostki dotyczące jej dawnych władców oraz ekspozycje unikatowych eksponatów, w tym zbiory mebli i elementów wyposażenia wnętrz.

Jednak najbardziej poruszającą częścią muzealnej kolekcji jest wystawa poświęcona procesom nyskich czarownic. Ekspozycja ta ukazuje brutalne tortury, jakim poddawane były oskarżone kobiety oraz ich tragiczne końce na stosach. Wystawa ta nie tylko edukuje, ale również przypomina o ciemnych kartach historii miasta, będąc jednocześnie przestrogą przed niesprawiedliwością i fanatyzmem. Pałac Biskupów w Nysie, obok swojej roli edukacyjnej i kulturowej, stanowi cenny zabytek architektoniczny, świadczący o przeszłości regionu.

Jezioro Nyskie

Jezioro Nyskie, położone w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Nysa, stanowi wyjątkowe miejsce dla entuzjastów sportów wodnych i rekreacji na świeżym powietrzu. Ten sztuczny zbiornik retencyjny, stworzony na rzece Nysa Kłodzka w 1971 roku, obchodzi swoje pięćdziesięciolecie. Zaporą o długości 5 km i wysokości do 14 metrów chroni miasto przed powodziami, jednocześnie tworząc idealne warunki do żeglowania, kąpieli i innych form wypoczynku.

Nad jego brzegami znajdują się piaszczyste plaże, wypożyczalnie sprzętu wodnego i porty jachtowe, które przyciągają miłośników wody nie tylko z Polski, ale i z zagranicy. Nyskie jezioro jest porównywalne z atrakcjami mazurskich jezior, oferując doskonałą infrastrukturę rekreacyjną w północno-wschodniej części zbiornika.

Południowa i zachodnia część jeziora charakteryzuje się dziką, spokojną naturą, stając się schronieniem dla licznych gatunków ptaków, takich jak czaple, żurawie, mewy, rybitwy, czyraneczki, czajki i siewki. Zbiornik Nyski, zapewniając równowagę między aktywnym wypoczynkiem a ochroną przyrody, stanowi jedną z największych atrakcji regionu Opolszczyzny, będąc jednocześnie cennym ekosystemem dla wielu gatunków fauny i flory.

Dlaczego warto wybrać się do Nysy?

Nysa, znana również jako Śląski Rzym, jest miastem pełnym atrakcji, które przyciągają turystów swoją historią, architekturą i malowniczym położeniem. Wizyta w Nysie to doskonała okazja do zapoznania się z bogatą przeszłością miasta, która jest widoczna na każdym kroku dzięki zachowanym zabytkom i fascynującym opowieściom. Warto wybrać się do Nysy, aby odkryć:

1. Zachwycające zabytki architektoniczne - Nysa oferuje szereg dobrze zachowanych zabytków, w tym imponującą twierdzę, która była świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych .

2. Bogatą ofertę kulturalną i edukacyjną - Muzea i galerie w Nysie przechowują cenne eksponaty, które opowiadają o długiej i barwnej historii regionu .

3. Atrakcje dla miłośników przyrody i sportów wodnych - Jezioro Nyskie oferuje doskonałe warunki do żeglugi, kąpieli i innych aktywności na świeżym powietrzu, a jego okolice to świetne miejsce na spacery i wycieczki rowerowe .

4. Wyjątkowe ścieżki rowerowe - Szlaki wzdłuż Odry i Nysy zachwycają pięknymi krajobrazami i są idealne dla entuzjastów dwóch kółek, poszukujących spokoju i bliskości z naturą .

5. Historię pełną tajemnic - Nysa kryje wiele fascynujących historii, w tym opowieści o procesach czarownic, które przyciągają miłośników mrocznych tajemnic i niezwykłych opowieści .

Zwiedzanie Nysy to podróż przez wieki, pełna odkryć i niezapomnianych wrażeń, która pozostawia trwałe wspomnienia i zachęca do ponownych odwiedzin.